Bảo tồn và phát huy phong tục, tập quán tốt đẹp, lễ hội đặc sắc để phát triển du lịch Lạng Sơn

05/07/2022 3378 0

Bên cạnh những loại hình du lịch như: du lịch sinh thái, du lịch khám phá cảnh quan thiên nhiên, du lịch mạo hiểm, du lịch cửa khẩu, du lịch cộng đồng... trong thời gian qua du lịch văn hóa được xem là loại sản phẩm đặc thù của các nước đang phát triển, thu hút nhiều khách du lịch quốc tế. Du lịch văn là dựa vào những sản phẩm văn hóa, những lễ hội truyền thống dân tộc, tín ngưỡng... để tạo sức hút đối với khách du lịch bản địa và từ khắp nơi trên thế giới. Lạng Sơn là một địa phương mang dấu ấn rõ nét của nền văn hóa phương Đông nông nghiệp. Theo dòng chảy lịch sử, các yếu tố văn hóa kết tinh ở những giá trị vật thể như những công trình kiến trúc nghệ thuật chùa chiền, đền đài, miếu mạo, những di tích khảo cổ học,… và những giá trị phi vật thể như ngôn ngữ, nghệ thuật, lễ hội, ẩm thực, trang phục truyền thống, phong cách ứng xử, giao tiếp,… đã trở thành sản phẩm du lịch hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Lạng Sơn, với 7 dân tộc cùng sinh sống đan xen (trong đó đồng bào Tày, Nùng và Dao là những cư dân chiếm số đông), trải qua hàng nghìn năm lịch sử, qua nhiều thế hệ, họ đã cùng vun đắp nên nhiều giá trị văn hóa tốt đẹp, trong đó phải kể đến các phong tục, tập quán như: Tập quán sinh đẻ và nuôi dạy con cái, tập quán đặt tên con, tập quán cấp sắc, tục lệ cưới xin; ma chay, tục mừng sinh nhật, tục lệ vào nhà mới, tục lệ kết bạn tồng; nhận họ, kết thân, nhận con nuôi, tục hát giao duyên, tập quán tổ chức bữa ăn, tổ chức gia đình, dòng họ, tập quán ứng xử trong dòng họ và ngoài xã hội…, tục lễ đón tết nguyên đán,Tết rằm tháng giêng, tết đắp nọi và  các tết trong năm, tục thờ cúng tổ tiên, thổ công, táo quân…

Múa sư tử Mèo tại lễ hội Hải Yến huyện Cao Lộc

Theo thông kê của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trên địa bàn toàn tỉnh Lạng Sơn có trên 300 lễ hội lớn nhỏ, thuộc các loại hình lễ hội lịch sử, lễ hội tín ngưỡng, tôn giáo và lễ hội dân gian. Tuy nhiên, dưới góc độ du lịch cần thiết phải nghiên cứu chọn lọc một số hình thức lễ hội có giá trị phục vụ du lịch sau:

- Lễ hội Đền Tả Phủ - Kỳ Cùng, diễn ra từ 22- 27 tháng Giêng  tại phố Kỳ Lừa, thành phố Lạng Sơn. Đặc điểm, ý nghĩa: Thờ Tả đô đốc Hán quận công Thân Công Tài, người khai mở phố và chợ Kỳ Lừa vào thế kỷ 17. Có trò thi cướp đầu pháo; nghi lễ rước kiệu, các trò chơi dân gian…

- Lễ hội Chùa Tiên (18 tháng Giêng) tại thành phố Lạng Sơn. Đặc điểm, ý nghĩa: Cúng Thần Nông cầu mưa thuận gió hòa, hạnh phúc. Có các trò chơi dân gian như cờ người, múa lân…

- Lễ hội Chùa Tam Thanh (15 tháng Giêng) tại thành phố Lạng Sơn. Đặc điểm, ý nghĩa: cầu trời phật ban phước lành được sống bình an, làm ăn được tài được lộc.

- Hội Đền Mẫu Đồng Đăng (mùng 10 tháng Giêng) trên địa bàn thị trấn Đồng Đăng huyện Cao Lộc. Là lễ hội cầu tự, cầu quan, cầu buôn bán phát tài ... sau phần lễ có các hoạt động văn hóa cổ truyền như múa sư tử, võ dân tộc, thi đấu thể dục thể thao.

- Lễ hội Lồng Tồng, diễn ra trong tháng Giêng, tại các huyện trong tỉnh. Đặc điểm, ý nghĩa: Hội xuống đồng của các dân tộc miền núi phía Bắc để cầu mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no… Tại lễ hội có các trò chơi dân gian và các món ăn làng quê.

Ngoài những lễ hội đã được nhân dân, du khách trong và ngoài nước biết đến nêu ở trên thì Lạng Sơn còn vô vàn các loại hình lễ hội như: Đền Bắc Lệ (Hữu Lũng) thờ bà chúa Thượng Ngàn, là người cai quản cả vùng rừng núi xung quanh với cái tên của sơn thần tối cao. Chùa Bắc Nga (Cao Lộc), chùa Tân Thanh (Văn Lãng), lễ hội Nàng Hai và lễ hội Lồng thồng Bủng Kham (Tràng Định), lễ hội Phài lừa Văn Mịch (Bình Gia), lễ hội Ná Nhèm (Bắc Sơn), lễ hội Trò Ngô (Hữu Lũng)..... Mỗi lễ hội đều có những nét đặc sắc riêng vốn có. Bên cạnh đó những năm gần đây các cấp chính quyền và ngành văn hóa, thể thao và du lịch còn tổ chức những lễ hội lịch sử, cách mạng kháng chiến nhằm phục vụ công tác phát triển du lịch như: Lễ hội chiến thắng lịch sử Chi Lăng (10/10), lễ hội kỷ niệm ngày khởi nghĩa Bắc Sơn (27/9), và đặc biệt là lễ hội du lịch Mẫu Sơn (Lộc Bình) nơi có giá trị tài nguyên du lịch văn hóa "Bồng lai thiên cảnh" ít nơi nào có được trên giải đất chứ “S” Việt nam.

Phong tục, tập quán và lễ hội có khả năng hấp dẫn khách du lịch, bởi nó thể hiện sắc thái riêng biệt của từng dân tộc. Những giá trị của phong tục tập quán góp phần tạo nên những đặc trưng cho sự phát triển du lịch ở một điểm, một vùng, tạo nên sức hút cho du khách. Căn cứ vào thực tế phát triển thị trường du lịch của Lạng Sơn, xu thế phát triển thị trường khách du lịch Việt Nam và khu vực thì những người ở những vùng đất có văn hóa khác nhau thì họ có xu hướng muốn tìm hiểu, khám phá về văn hóa, phong tục của các vùng miền, đất nước khác họ, theo đó thì sẽ có 02 nguồn khách tiềm năng có khả năng bị hấp dẫn bởi loại hình du lịch này:

Thứ nhất là khách ngoại quốc, đầu tiên phải kể đến là nguồn khách Trung Quốc, đây là nguồn khách truyền thống đến Lạng Sơn bằng đường bộ trực tiếp qua các cửa khẩu quốc tế Đồng Đăng, Hữu Nghị, Chi Ma .v.v… Hàng năm họ sang giao thương, buôn bán, kết hợp du lịch lễ hội, du lịch văn hóa tâm linh... kế tiếp là khách du lịch Tây Âu, Bắc Mỹ, Úc... họ đến Lạng Sơn theo dòng khách từ các trung tâm du lịch lớn như Hà Nội, Quảng Ninh, TP Hồ Chí Minh.... Họ thuộc đối tượng khách thích tìm hiểu văn hóa lịch sử, thích khám phá các khu vực còn bảo tồn được tương đối nguyên vẹn các giá trị văn hoá, tự nhiên. Đây là thế mạnh mà du lịch Lạng Sơn cần quan tâm.

Thứ hai là khách nội địa (nguồn khách trong nước): khách nội địa đến Lạng Sơn có thể rất đa dạng thuộc nhiều lứa tuổi, nhiều thành phần nghề nghiệp khác nhau. Đối với loại hình lễ hội thì đối tượng chính có thể là những người lớn tuổi, những người buôn bán kinh doanh đến từ khắp nơi trên cả nước, nhưng nguồn khách du lịch chính vẫn là các nguồn khách du lịch đến từ các vùng đồng bằng sông Hồng, vùng núi phía Bắc, các trung tâm du lịch lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh... và từ trong tỉnh. Đối với loại hình phong tục tập quán thì đối tượng có thể là những người khác vùng miền, khác về văn hóa như vùng đông nam bộ, tây nam bộ, hay nói cách khác là những du khách thuộc các tỉnh phía Nam nước ta; và phong tục tập quán của Lạng Sơn cũng là loại hình hấp dẫn đối với các du khách là nhà nghiên cứu, nhà khoa học, những người ham hiểu biết... đến từ khắp nơi trong cả nước.

 Theo đó, phong tục tập quán và lễ hội được xác định là một trong những tài nguyên du lịch nhân văn, góp phần phát triển, làm phong phú tài nguyên du lịch. Chính sự phong phú và đa dạng của tài nguyên du lịch đã tạo nên sự phong phú và đa dạng của sản phẩm du lịch. Mà một địa phương, có nhiều sản phẩm du lịch chất lượng, độc đáo, hấp dẫn thì sẽ thu hút đông đảo khách du lịch đến thăm quan, trải nghiệm…

Thực tế cho thấy, những năm qua, tỉnh Lạng Sơn đã có nhiều cố gắng trong việc tìm kiếm, nghiên cứu và khai thác các nguồn tài nguyên du lịch. Cụ thể như, đã khai thác tài nguyên sinh thái (như Hang gió; Núi Mẫu Sơn; khu bảo tồn tự nhiên Mỏ Rẹ (huyện Bắc Sơn), Hữu Liên (huyện Hữu lũng), suối Đăng Mò, Mỏ mắm, hoa tam giác mạch……) ; khai thác các tài nguyên về danh lam lam thắng cảnh, di tích lịch sử văn hóa như động Tam Thanh, Nhị Thanh, khu di tích thành nhà Mạc, Núi Phai vệ, Ải Chi Lăng; một số lễ hội lớn như Lễ hội đền Tả phủ- Kỳ cùng; Ná nhèm, Chùa Bắc Nga; khai thác làng văn hóa Quỳnh Sơn, Bắc Sơn... Tuy nhiên, để tạo ra sự phong phú, đa dạng, độc đáo về các sản phẩm du lịch, qua đó hấp dẫn thu hút khách du lịch đến với Lang Sơn thì ngành Du lịch cần quan tâm, khai thác rộng hơn về các tài nguyên nhân văn, trong đó kho tàng văn hóa phong tục tập quán và nhiều loại hình lễ hội của anh em các dân tộc tỉnh Lạng Sơn.

Lạng Sơn, với 7 dân tộc cùng sinh sống, tự bao đời đã vun đắp nên một kho tàng phong tục, tập quán tốt đẹp, những lễ hội truyền thống vô cùng đặc sắc. Thế nhưng hiện nay tỉnh chưa khai thác nhiều, một số sản phẩm du lịch của tỉnh Lạng Sơn đôi khi vẫn mang dáng dấp chung của văn hóa các tỉnh miền núi, vùng Việt Bắc.  Chính vì vậy, để du lịch Lạng Sơn ngày một phát triển hơn nữa trong tương lai, ngành du lịch cần dựa vào các yếu tố văn hóa, dựa vào các phong tục tập quán để xây dựng những sản phẩn phẩm du lịch đặc thù riêng có của tỉnh nhà. Cần nghiên cứu tính riêng trong văn hóa dân gian Lạng Sơn (trong đó có các phong tục tập quán) cùng với tài nguyên du lịch khác để “chưng cất” thành các sản phẩm du lịch đặc thù, hấp dẫn. Đó là những sản phẩm du lịch đặc trưng cho Lạng Sơn mà không địa phương nào có được. Sản phẩm du lịch đặc thù này được thổi hồn của văn hóa dân gian sẽ có sức hấp dẫn riêng, có khả năng thúc đẩy toàn bộ sự phát triển du lịch của Lạng Sơn, mang thương hiệu Lạng Sơn. Tính đặc thù, tính chất hấp dẫn sẽ tạo ra khả năng có nguồn thu lớn, tạo khâu đột phá trong phát triển du lịch của địa phương.

Phong tục tập quán và lễ hội, với vai trò là một sản phẩm du lịch, nó sẽ là nền tảng để mở rộng các dịch vụ du lịch, tăng nguồn thu cho địa phương: Khi khách du lịch đến thưởng ngoạn, trải nghiệm các phong tục, tập quán, cũng như tham dự các lễ hội sẽ kéo theo các nhu cầu thiết yếu như đi lại, lưu trú, nghỉ dưỡng, ăn uống, mua sắm, giải trí… vì vậy đây là nền tảng để phát triển ngành dịch vụ: dịch vụ tour, dịch vụ di chuyển, lưu trú, ẩm thực mua sắm… đặc biệt là sự phát triển mạnh của dịch vụ lưu trú và các loại dịch vụ phục vụ nhu cầu của khách.

Mỗi lễ hội gắn liền với những đặc điểm cụ thể về địa lý, tập quán, nghi lễ, văn hóa ứng xử, ẩm thực, tín ngưỡng… căn cứ vào tính đặc sắc của lễ hội và các yếu tố bổ trợ khác, ta có thể xây dựng các điểm du lịch lễ hội, như du lịch lễ hội Đền Tả Phủ - Kỳ Cùng, thành phố Lạng Sơn, lễ hội Chùa Bắc Nga, Lộc Bình; lễ hội lồng tồng, Bình gia; lễ hội Phài Lừa Văn Mịch (Bình Gia ), lễ hội Ná Nhèm (Bắc Sơn ), lễ hội Trò Ngô (Hữu Lũng )... hoặc xây dựng các điểm du lịch phong tục tập quán như: Tục cưới xin của người Nùng (Cao Lộc), tập quán canh tác của người Mông đen (Tràng Định); nghi lễ cấp sắc của người Dao (Mẫu Sơn)... Căn cứ vào các điểm du lịch, khu du lịch, các cơ sở cung cấp dịch vụ du lịch, gắn liền với hệ thống giao thông và nhu cầu khách du lịch, ta có thể xây dựng thành các tuyến du lịch hợp lý, ví dụ như tuyến du lịch tổng hợp văn hóa và sinh thái, phục vụ khách tham quan, nghiên cứu (Thành phố Lạng Sơn - Hữu Liên - Bắc Sơn), thời gian dự kiến hành trình toàn tuyến 2 - 3 ngày; Tuyến du lịch chuyên đề văn hóa lịch sử, phục vụ khách tham quan (thành phố Lạng Sơn - Na Sầm - Thất Khê, theo quốc lộ 4), thời gian dự kiến hành trình toàn tuyến 1 - 2 ngày.

Ngoài ra, tài nguyên về lễ hội, phong tục tập quán  cùng là một thành tố góp phần xây dựng các tuyến du lịch liên tỉnh, khu vực nội địa, như tuyến Lạng Sơn - Hạ Long - Cát Bà - Hải Phòng  (theo quốc lộ 4A). Tuyến Lạng Sơn - Thái Nguyên - Bắc Cạn - Cao Bằng (theo các quốc lộ 1B, quốc lộ 3 và quốc lộ 4A). Thậm chí là các tuyến du lịch quốc tế (như tuyến Lạng Sơn - Cửa khẩu Hữu Nghị - Quảng Tây (Trung Quốc), theo đường bộ hoặc đường sắt liên vận…

Phong tục tập quán và lễ hội là bản sắc văn hóa đặc trưng của một địa phương. Chính vì vậy, chúng ta có thể xây dựng hình ảnh du lịch của Lạng Sơn từ nguồn tài nguyên này, đó có thể là không khí náo nhiệt của nghi lễ rước kiệu trong lễ hội Đền Tả phủ - Kỳ Cùng; đó cũng có thể là thái độ chân thành, hiếu khách của nhân dân các dân tộc Xứ Lạng; sự nề nếp gia phong của gia đình người Tày, Nùng; đó có thể là tục hát giao duyên độc đáo của nhân dân các dân tộc Xứ Lạng….

 

Trung tâm Thông tin Xúc tiến du lịch Lạng Sơn

Những bài viết liên quan

Lịch trình mẫu