Nhà trình tường- Nét đẹp kiến trúc nhà cửa và Làng bản truyền thống ở Lạng Sơn.

08/12/2020 2955 0

Nhà trình tường là nhà được xây dựng bằng đất theo lối kiến trúc truyền thống độc đáo của người Tày- Nùng tại huyện Cao Lộc tỉnh Lạng Sơn từ lâu đời. Nhà trình tường được xây dựng không chỉ sử dụng là nơi sinh hoạt hằng ngày, lưu giữ những nét đẹp văn hóa mà xưa kia còn là chốn ẩn nấp, chống lại thổ phỉ giặc cướp của đồng bào địa phương.

Nhà trình tường 

Nhà trình tường có hai tầng: phía trên là người ở, phía dưới nhốt gia súc, phía ngoài có hai lớp tường, có cửa sổ nhỏ, cửa đi chắc chắn giúp chống lại thổ phỉ và giặc cướp, trong nhà có lỗ châu mai để bắn ra ngoài. Nhà lợp ngói âm dương và thường làm theo kiểu ba gian đứng không có chái ở hai phía đầu hồi. Nhà trình tường có chiều sâu dài hơn mặt tiền, có nhiều buồng và có bếp ở phía sau. Sàn gác bằng gỗ để chứa các công cụ sản xuất và trữ lương thực, thực phẩm. Sàn ở cũng được làm bằng gỗ, ít vật dụng trong nhà. Mặt sàn được sử dụng làm nơi tiếp khách. Đối với những ngôi nhà trệt là nhà nhà đã chuyển gia súc, gia cầm nuôi bên ngoài, vật dụng được sử dụng nhiều hơn như giường, bàn ghế…Bàn thờ tổ tiên được đặt ở vị trí cao và trang trọng của ngôi nhà, thường được đặt chính diện cửa ra vào và phía trước của bếp.

Ngôi nhà trình tường được xây dựng như một công trình đa năng mang tính ích dụng. Việc cất dựng một ngôi nhà cũng mang nhiều nét đẹp trong phong tục tập quán và đậm tính nhân văn:

Đầu tiên là việc chuẩn bị nguyên vật liệu và lương thực, thực phẩm phục vụ cho việc xây dựng một ngôi nhà. Đó là tục cho mhau vay mượn vật liệu như ngói, gỗ và giúp nhau đi lấy gỗ trên rừng. Đến ngày cất dựng nhà, bà con dân bản sẽ tự động đến giúp đỡ mà không cần gia chủ đến nhờ. Việc xây cất nhà cửa sẽ được thầy Mo, Tào xem xét ngày giờ kỹ lưỡng, nếu kị hoặc xung sẽ phải chờ sang năm khác hoặc lấy tuổi của người khác trong gia đình như cha, anh em trai hoặc con.

Khi khởi công nhà cửa gia chủ cần chuẩn bị mâm lễ gồm xôi, gà và các lễ vật khác màn ra miếu thổ thần của bản để dâng. Tương tự với lần đặt khuôn trình đầu tiên và đặt nóc, gia chủ cũng sẽ chuẩn bị mâm lễ trình thổ thần và thổ địa của bản.

Trong quá trình làm nhà, gia chủ và thợ phải tuân thủ, tránh những điều kiêng kỵ như: vị trí cửa, vị trí đặt ban thờ…sao cho tránh được những điều hung, không may mắn. Đối với những gia chủ dùng “bản mệnh” của chính mình để làm nhà thì càng phải kiêng kỵ nhiều điều như: Không đi đám hiếu-hỉ, không sinh hoạt vợ chồng, không được căng màn khi ngủ, quần áo không được treo trong nhà khi có mồ hôi…

Ngôi nhà trình tường truyền thống sau khi cất dựng xong thường có khuôn viên hẹp với một khoảng sân nhỏ. Các nhà được làm theo dãy dài, chung tường với nhau và có cửa thông sang nhà nhau. Có những dãy nhà dài tới 56-60m. Chính kiến trúc xây nhà này đã tạo nên bản làng truyền thống của người Tày- Nùng khăng khít, keo sơn, quần tụ theo lối mật tập. Mỗi ngôi nhà như một pháo đài kiên cố.

Hiện nay, cuộc sống hiện đại hơn, những ngôi nhà trình tường tuy không còn nhiều nhưng bản làng của người Tày-Nùng huyện Cao Lộc vẫn giữ được những nét đặc trưng của phong tục tập quán, lối sống, lối ứng xử với môi trường tự nhiên và xã hội của người Tày- Nùng Xứ Lạng.

 

Trung tâm Thông tin Xúc tiến Du lịch Lạng Sơn

Những bài viết liên quan

Lịch trình mẫu